Mówiąc w cudzysłowie…

…czyli jak poprawnie zapisywać cytaty

Interpunkcja to jeden z moich ulubionych działów wiedzy o języku polskim. Chociaż wiele osób nie znosi rozważań o tym, gdzie należałoby postawić przecinek, kiedy można zastosować średnik itp., uważam, że interpunkcja w języku polskim bardzo pomaga w rozumieniu tekstu, jeżeli jest stosowana poprawnie. Z moich obserwacji wynika, że jednym z bardziej kłopotliwych znaków jest cudzysłów (przy okazji warto pamiętać, że poprawna forma to w cudzysłowie, a nie w cudzysłowiu).

Zapis cudzysłowu

Bardzo często zdarza się, że w prasie, na stronach internetowych i w tłumaczonych dokumentach pojawia się cudzysłów zapisywany w taki sposób “…”. Nie jest to niestety format zalecany w języku polskim. Jest on natomiast stosowany w języku angielskim (a w niemieckim cudzysłów jest jeszcze inny, o czym poniżej). Prawdopodobnie to jest właśnie przyczyną wielu błędów dotyczących jego zapisu. Być może wynika to również z korzystania z oprogramowania, które nie uwzględnia odmiennego formatu cudzysłowów w języku polskim. W programie Trados Studio, z którego korzystam, gdy tłumaczę część zlecanych mi tekstów, automatycznie wstawiany jest cudzysłów w formacie “…”. Podobnie niestety działa interfejs WordPressa, z którego korzystam na tej stronie. (Mała aktualizacja – dziękuję za czujność Karolinie Milewskiej) Okazało się, że jednak WordPress po opublikowaniu wpisu wstawia polskie cudzysłowy!  Aby zapisać cudzysłów poprawnie, wpisuję skróty z klawiatury numerycznej ( „ = Alt + 0132, ” = Alt + 0148). Program memoQ jest w tym zakresie o wiele lepszy, ponieważ przy tłumaczeniu w kombinacji na polski automatycznie wstawia prawidłowe cudzysłowy „…”.

Dlatego pamiętajmy, jak zapisujemy cudzysłów w:

• języku polskim:

„Z badań wynika, że 68% tłumaczy po 10 godzinach pracy nie wie, jak się nazywa”.

• języku angielskim:

“More than 50% of them think of changing their profession.”

• języku niemieckim:

„Jeder Dritte arbeitet weitere 10 Stunden“.

Kolejność zapisu znaków interpunkcyjnych

Druga bardzo istotna kwestia to kolejność zapisywania innych znaków interpunkcyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie cudzysłowu. Posłużę tu się przykładem z programu informacyjnego Fakty TVN z 13 stycznia 2013 r. (Wygrana z PRL-em ), gdzie wypowiedź Zbigniewa Romaszewskiego zapisano w następujący sposób:

„Pieniądze przyznane przez sąd pozwolą nam godnie przeżyć te ostatnie lata.” (1:30 nagrania)

Prawidłowy zapis to:

„Pieniądze przyznane przez sąd pozwolą nam godnie przeżyć te ostatnie lata”.

Mówiąc w skrócie, zasada jest taka: kropka w zdaniu jest zawsze ostatnia i musi znaleźć się poza obrębem cudzysłowu. Należy postawić kropkę na końcu zdania także wtedy, gdy cytat kończy się znakiem zapytania lub wykrzyknikiem:

Gdy komputer tłumaczki zawiesił się, a ona przypomniała sobie, że nie zapisała dokumentu, z gardła wyrwał jej się dramatyczny okrzyk: „Ty durna babo!”.

Chwilę później, obgryzając nerwowo paznokcie, zadawała sobie pytanie: „Czy zadziałała funkcja Autozapisu w Wordzie?”.

 Moim zdaniem taki zapis jest zresztą czytelniejszy niż np. w języku angielskim, gdzie końcowa pozycja cudzysłowu powoduje, że nie wiadomo w zasadzie, czy ostatni znak interpunkcyjny odnosi się do całego zdania, czy tylko cytatu.